فن کویل ها که بعضا فن کوئل یا فن کویل یونیت نامیده می شوند، یکی از اعضای مهم و تاثیرگذار در سیستم تهویه مطبوع هر ساختمانی است و از نام این دستگاه میتوان متوجه شد که این سیستم برای تامین دمای مطلوب در فصول سرما و گرما است.
فن کویل چیست؟
فن کویل FCU یا Fan Coil Unit همان طور که از اسمش پیداست، از دو بخش اصلی شامل فن دمنده و مبدل حرارتی (کویل) تشکیل شده است که با فیلتر و یک مدار کنترلی ساده ترکیب شده است.
آب سرد (در تابستان) یا آب گرم (در زمستان) درون کویل های (لوله های مسی) آن جریان یافته و فن با وزیدن هوا از اطراف کویل (لابلای لوله ها)، موجب برخورد هوا با سطح سرد یا داغ کویل شده و هوای سرد یا گرم را به فضای داخل ساختمان هدایت می کند.
در فصل گرما، آب سرد تولیدی توسط چیلر یا مینی چیلر (معمولا 7 درجه سانتی گراد) و در فصل سرما، آب گرم تولیدی توسط دیگ یا پکیج، درون لوله های کویل به گردش در می آید.
راهنمای خرید انواع فن کویل
مزایای فن کویل
-
این سیستم نیاز به کانال کشی ندارد فقط نیاز به یک سری لوله کشی و برق کشی در ساختمان دارد به همین ترتیب فضای بسیار کمی از ساختمان را اشغال می کند و هزینه های جاری کمتری هم خواهد داشت.
-
طراحی و اجرای متفاوت این سیستم ها به صورت سقفی و دیواری تنوع بیشتری را برای انتخاب در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهد.
-
از لحاظ مصرف انرژی بسیار بهینه می باشد زیرا می توانیم متناسب با نیاز هر قسمت از ساختمان فن کویل آن اتاق یا آن محیط را روشن کنیم و نیاز نیست کل فن کویل های ساختمان شروع به کار کنند و برق زیادی مصرف شود.
-
از ویژگی ها بسیار مهم فن کویل ها این است که این تجهیز هم در تابستان و هم در زمستان کاربرد دارد. در زمستان آب گرم از بویلر موتورخانه وارد کویلها شده و فن پس از عبور از کویل ها باد گرم می زند و دمای واحد را بالا می برد. در تابستان نیز آب سرد از چیلر ها وارد کویل شده و به همان ترتیب قبل باد خنک می زند.
معایب به کارگیری فن کویل
به مانند تمامی دستگاه های تهویه هوا، فن کویل ها نیز در کنار مزایایی که دارند، دارای معایبی هم هستند که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم:
-
تعمیر و نگهداری : تعمیر و نگهداری این سیستم ها نسبت به دیگر وسایل سرمایش و گرمایشی نیاز به تخصص بیشتری دارد.
-
اجرای کانال کشی جداگانه برای خروج هوا : گاهی در فضاهای بسته برای خروج هوا از محیط نیاز به اجرای کانال کشی مجزا خواهد بود.
-
عدم تأمین هوای تازه : در برخی از این دستگاه ها که جریان هوا را از محیط اطراف می گیرند، دیگر خبری از جریان هوای تازه نخواهد بود. برای رفع این مشکل لازم است از مدل های دارای دریچه هوای تازه استفاده کنید.
-
کندانس در فصل تابستان : زمانی که آب سرد از داخل کویل ها عبور می کند، روی لوله های کویل، قطرات آب ایجاد می شود که بایستی این قطرات از داخل فن کویل به فضای بیرون منتقل شود که در سیستم تاسیسات از لوله درین برای خروج آب استفاده می شود
عملکرد فن کویل چگونه است؟
برای توضیح ساختار فن کویل می شود گفت که کویل شبیه به رادیاتور ماشین است؛ طرز کار آن به این شکل است که ابتدا آب گرم یا سرد از طریق لوله های ورودی از موتورخانه مرکزی وارد لوله های مسی می شود و پس از گردش درون لوله های مسی گرما یا سرمای خود را از دست می دهند و از طریق لوله های خارجی به موتورخانه مرکزی باز می گردند، در این حین فن هوا را از طریق ورودی فن کویل به داخل مکش می کند وبه درون فین های آلومینیومی به گردش در می آورد و سپس انتقال گرما یا سرما را به محیط اطراف انجام می دهد.
البته برای انتقال حرارت بهترین جنس لوله های این کویل از مس است. به عبارتی می توان گفت که کویل یک وسیله ای است که از کنار هم قرار گرفتن تعدادی لوله تشکیل شده و جنس این لوله ها برای انتقال حرارت بهتر از جنس مس است.
برای مثال وقتی آب با دمای ۵۰ یا ۶۰ درجه سانتی گراد وارد کویل می شود، از طریق فنی که پشت کویل قرار دارد، هوای اتاق رو سریع گرم می شود؛ یا در حالتی که آب با دمای ۵ تا ۱۰ درجه وارد کویل می شود، هوای اتاق سریع سرد می شود.
نحوه عملکرد فن کویل به صورت تصویری
انواع فن کویل
فن کویل سقفی
این مدل از فن کوئل بسیار پر کاربرد می باشد که در سقف کاذب و یا زیر سقف نصب می شود. از ویژگی های آن کم صدا بودن و به دلیل توکار بودن، فضایی از محیط را اشغال نمی کند. سیستم هوا دهی فن کویل سقفی از دریجه جلویی و به صورت افقی است.
این وسیله برای نصب در ساختمان های مسکونی مناسب تر است. قیمت فن کویل نسبتا مناسب است و از لوازم گرمایشی و سرمایشی محبوب در بین خانواده ها است. موارد مصرف این نوع عبارتند از:
-
ادارات
-
دانشگاه ها
-
مکان هایی با فضای کوچک
فن کویل سقفی روکار
که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و در واقع دستگاه، با کابین است که روی کار (سقف) نصب می گردد.
فن کویل زمینی
انواع دستگاه های ایستاده یا زمینی برای تامین سرمایش و گرمایش ساختمان تولید شده که با توجه به فضا کاربرد بیشتری دارد. در مناطقی که فضای کافی برای نصب فن کویل در گوشه ای از اتاق وجود داشته باشد می توان از نوع زمینی استفاده کرد. از معایب آن می توان اشغال محیط ساختمان نام برد اما تعمیر فن کویل زمینی به سبب اینکه در ارتفاع نیست نسبت به انواع دیگر راحت تر است.
عکس فن کویل زمینی
فن کویل های زمینی معمولا مکش هوا را از پایین و دهش هوا را از بالا و یا روبروی دستگاه انجام می دهند و تنظیمات هوادهی با نوع سقفی متفاوت است. معمولا در مراکز آموزشی، بیمارستان ها و ساختمان هایی که امکان شکافتن سقف برای نصب فن کویل نیست، این دستگاه استفاده می شود. این نوع بیشتر برای موارد زیر مناسب می باشد:
-
مدارس
-
مجتمع های مسکونی
-
و غیره
فن کویل دیواری
از لحاظ ظاهری این فن کویل ها شبیه به کولرهای گازی متداول (کولر اسپلیت) می باشند، با این تفاوت که در کولر گازی مبرد در گردش درون لوله هاست ولی در فن کویل دیواری آب در گردش می باشد.
فن کویل های دیواری که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند، از جمله دستگاههای نسبتا گران قیمت می باشند. نصب این سیستم های تهویه مطبوع ساده بوده و برای تعمیر و سرویس های دوره ای، متخصصان به زحمت نخواهند افتاد.
عکس فن کویل دیواری توکار و فن کویل روکار
فن کویل های کانالی
از لحاظ ظاهری و نحوه نصب و قرار گیری می توان فن کویل کانالی را به نوع سقفی توکار مشابه دانست چون هردو درون سقف کاذب ساختمان قرار داده می شوند و از طریق کانال کشی فضای مختلف را تهویه می کنند. با این تفاوت که سر و صدای حاصله از این نوع خاص، بیش تر بوده و فضاهایی نظیر خانه، اداره و ... مناسب نیست.
بیش تر از فن کویل کانالی در راهروها و اماکن بزرگ که این سر و صدا آزار دهنده نیست، بهره گرفته می شود. هوادهی این سیستم به نسبت بالاست و همین مساله نقطه قوت بزرگی برای فن کویل کانالی محسوب می شود.
فن کویل کاستی
این نوع فن کویل به دلیل قابلیتی که در نصب در ارتفاع های کم و زیاد به خصوص در سقف های کاذب دارد، نوعی محبوب است. فن کویل کاستی یک طرفه به دلیل پرتاب باد در یک طرف معمولا در سمت خاصی از هر اتاق نصب می شود.
همچنین فن کوئل کاستی Cassette چهار طرفه به دلیل پرتاب باد در هر چهار جهت، بسیار محبوب و پر فروش است. همچنین از دیگر ویژگی های فن کویل کاستی چهار طرفه می توان به نصب آسان و سریع آن اشاره کرد.
عکس فن کویل کاستی یک طرفه و چهار طرفه
منظور از فن کویل چهارطرفه این است که این دستگاه باید در مرکز سقف محیط تهویه شونده قرار بگیرد، چرا که باد را در چهار جهت پرتاب می کند. بدین ترتیب فن کویل کاستی یکطرفه و دوطرفه به ترتیب باد را در یک جهت و دوجهت پرتاب می کنند.
یکی از تفاوت های فن کویل کاستی یک طرفه با فن کویل سقفی توکار این است که جهت پرتاب فن کویل سقفی توکار روبرو (روبرو زن) و جهت پرتاب فن کویل کاستی یکطرفه رو به پایین (پایین زن) می باشد.
فن کویل های کاستی به لحاظ قیمت گرانتر از فن کویل های سقفی توکار می باشند، چراکه پنل این دستگاهها مجهز به بورد الکتریکی هوشمند و دارای ریموت کنترل هستند. از طرفی این دستگاهها مجهز به پمپ درین جهت ارسال آب تقطیر شده به بیرون هستند که بر قیمت این دستگاهها می افزاید.
اجزاء فن کویل
فن دمنده یا بلوور
بسته به ظرفیت فن کویل، معمولا یک تا سه عدد از این قطعه در یک دستگاه وجود دارد. فن وظیفه گردش هوا در فن کویل را بر عهده دارد. در حالت کلی فن ها به دو صورت چپ گرد و راست گرد متناسب با نوع فن کویل مورد استفاده قرار می گیرند.
جنس فن ها معمولا فلزی یا غیر فلزی است که فن کویل هایی که فن فلزی دارند قیمت بالاتری نسبت به فن کویل هایی با فن غیر فلزی دارند زیرا فن های فلزی مقاومتشان در برابر درجه حرارت بالای آب زیاد است و در مناطق سرد که درجه حرارت آب در بعضی از مواقع تا 80 درجه سانتی گراد می رسد ممکن است این درجه بالای آب باعث تغییر شکل و آسیب دیدگی فن پلاستیکی شود.
فن ها معمولا در دو نوع کم فشار و پر فشار تولید می شوند. به قسمتی که فن در آن قرار می گیرد هوزینگ گفته می شود.
عکس فن دمنده یا بلوبر
کویل حرارتی
کویل قطعه ای است که از لوله های مسی به همراه با فین های آلومینیومی تشکیل شده است. لوله های مسی در دو یا سه ردیف می باشد و این لوله ها به کلکتور ورود و خروج اصلی متصل می شوند که یکی وظیفه ورود آب گرم در زمستان از دیگ و یا آب سرد در تابستان از چیلر را دارد و دیگری مخصو برگشت آب به سمت موتورخانه مرکزی می باشد.
کویل قطعه ای است که از یک سری لوله های مسی با فین های آلومینیومی تشکیل شده است که محل عبور سیال در فن کویل می باشد. در بعضی از موارد از دو کویل در فن کویل استفاده می شود زیرا نیاز است به طور همزمان هوای سرد و هوای گرم تامین شود، به این مدل فن کویل چهار لوله ای گفته می شود.
تفاوت فن کویل چهار لوله ای با دو لوله ای این است که دو لوله ای دارای یک کویل می باشد و فقط هوای گرم یا هوای سرد را تامین می کند اما چهار لوله ای از دو کویل تشکیل شده است که به طور همزمان می تواند هوای سرد و هوای گرم محیط را تامین کند. از لحاظ قیمت فن کویل چهار لوله ای قیمت بالاتری نسبت به دو لوله ای دارد.
عکس کویل حرارتی
فیلتر هوا
فیلتر وظیفه جلوگیری از ورود گرد و غبار به درون فن کویل را بر عهده دارد که در مسیر ورودی فن کویل قرار می گیرد و مانع ورود گرد و غبار به درون فن کویل می شود. بهتر است از فیلترهایی استفاده شود که قابل شستشو و تمیز کردن باشند، زیرا باید هر مدت یکبار قبل از روشن شدن دستگاه فیلترها را تمیز کنیم تا گرد و غبار روی آن ها از بین برود. فیلترها در دو مدل پلاستیکی و فلزی در بازار موجود هستند.
موتور
الکتروموتور در فن کویل وظیفه انتقال توان و انرژی را بر عهده دارد و باعث چرخش فن و حرکت کل سیستم می شود که در دور های مختلف از سه دور تا حداکثر هشت دور موجود می باشد.
بهتر است از الکتروموتوری با دور بالا و صدای کم استفاده شود تا صدای تولیدی کل مجموعه زیاد نباشد و محیط اطراف را درگیر نکند. موتور از یک سری شفت و بلبرینگ تشکیل شده است که بهتر است از بلبرینگ بسیار مطمئن در موتور استفاده شود تا صدای تولیدی موتور کمتر و کارایی موتور بالاتر رود.
از برند های الکترو موتور ها می توان SISME - PIONEER - GENTEQ - الکتروژن - آرین صنعت و غیره ... را نام برد.
عکس موتور فن کویل
ترموستات یا کلید سلکتوری
از ترموستات در فن کویل های سقفی و کانالی و از کلید سلکتوری در فن کویل های زمینی استفاده می شود که جهت کنترل دور فن کویل، خاموش و روشن کردن فن کویل از ترموستات و کلید سلکتوری استفاده می شود.
پلنیوم باکس
باکس نگهدارنده فن و الکترموتور را پلنیوم باکس می گویند که وظیفه آن جلوگیری از ورود گرد و غبار به درون فضا می باشد به این صورت که هوای برگشتی از محیط را به سمت فیلتر ها هدایت می کند و مانع ورود آن ها به محیط می شود. پلنیوم باکس این امکان را فراهم می سازد که فیلتر ها بر روی فن کویل نصب گردند.
شیر هوا گیری دستی
جهت خارج نمودن هوای درون فن کویل که سبب آسیب رساندن به کویل ها و جلوگیری از عملکرد آن ها می گردد از شیر هواگیری استفاده می شود.
سینی درین
قطعه ای است که در زیر کویل دستگاه قرار می گیرد و آبی که از تقطیر روی لوله های کویل به وجود آمده را جمع کرده و به سیستم تخلیه هدایت می کند. سینی درین باید از جنس مرغوب و عایق با ضخامت مناسب برخوردار باشد، زیرا در صورت عملکرد نامناسب سینی درین، امکان نم پس دادن آب تقطیرشده به محل نصب فن کویل (سقف ، دیوار و ... ) وجود دارد و باعث خرابی و خسارت خواهد شد.
عکس اجزا و قطعات مختلف فن کویل
قیمت فروش فن کویل چگونه تعیین می شود؟
فن کویل ها معمولا دستگاههای ساده هستند، از این رو تعیین قیمت یک فن کویل بسته به قطعات به کار رفته در آن و البته کیفیت مونتاژ بستگی زیادی دارد. فروش فن کویل با قیمت های مختلفی انجام می گیرد که به سادگی می توان با بررسی قطعات به کار رفته علت اختلاف قیمت را به دست آورد.
به طور کلی فن کویل سقفی توکار قیمت پایینتری نسبت به قیمت فن کویل کاستی و دیواری دارد، چراکه تجهیزات کمتری بر روی این دستگاه قرار دارد. همواره خرید فن کویل باید به دقت انجام پذیرد چراکه در صورتی که بهترین چیلر نیز خریداری شده باشد، خرید فن کویل بی کیفیت، عدم کارایی کل سیستم را رقم خواهد زد.
تفاوت فن کویل با کولر گازی یا اسپیلیت
-
کولرگازی به وسیله گاز فریون و فن کویل به وسیله آب عمل سرمایش و گرمایش را انجام می دهند.
-
کولرهای گازی هوای داخلی ساختمان را به گردش در می آورند و فن کویل ها از هوای بیرونی استفاده خواهند کرد، پس چنان چه به اکسیژن داخل محیط اهمیت ویژه ای می دهید فن کویل انتخاب بهتری برای شما به شمار می رود.
-
بزرگترین تفاوت فن کویل و کولر گازی در مصرف برق است، به دلیل این که هر دو قسمت خارجی و داخلی کولر های گازی با برق کار می کند، به همین دلیل بالاترین مصرف برق را دارند و این در صورتی است که در فن کویل ها قسمت داخلی با برق و قسمت چیلر با دیگر انرژی ها کار می کند.
-
اسپلیت ها (کولرهای گازی) برای اماکن کوچک مناسب و فن کویل ها برای اماکن بزرگ و ساختمان های مسکونی ، تجاری ، اداری و … بسیار مناسب هستند.
-
کولرهای گازی معمولا تنها به عنوان سیستمی سرمایشی مورد استفاده قرار می گیرند . ولی فن کویل هایی که بر اساس آب سرد و گرم کار می کنند، در زمستان آبگرم درون لوله های آن جریان پیدا کرده و در تابستان به آب سرد ارسالی از طرف چیلر، متصل می شوند.
-
یونیت خارج از ساختمان فن کویل در جلوی دید قرار ندارد و به معماری خارجی ساختمان جلوه بدی نمی دهد ولی در اسپلیت ها معمولا این چنین نیست و یونیت آن به راحتی در دید قرار می گیرد که منظره جالبی ایجاد نمی شود. مخصوصا وقتی که تعداد یونیت ها زیاد باشد.
-
کولرهای گازی سیستم هایی واحدی هستند که یک یونیت داخلی به یک یونیت خارجی متصل می گردد و فقط برای سرمایش و گرمایش یک اتاق یا سالن یا یک واحد از یک آپارتمان استفاده می شوند ولی فن کویل ها به صورت چند تایی در نقاط مختلف درون ساختمان نصب و هر یک به صورت مستقل و جداگانه کنترل می شوند.
برندهای معروف فن کویل در ایران
از برند های فن کویل های موجود در بازار ایران، می توان ساراول، سرماآفرین، ساران، تهویه، مدیا، ال جی، گری را نام برد.
خرید اینترنتی انواع مختلف فن کویل با قیمت مناسب از دیجی کالا
جمع بندی
دستگاه های فن کویل از جمله تجهیزات تهویۀ هوا هستند که امروزه برای سرمایش و یا گرمایش محیطی در ساختمان های مسکونی، اداری و تجاری مورد استفاده قرار می گیرند. ساختمان این سیستم ها از دو بخش تشکیل شده است.
فن دستگاه وظیفۀ تأمین هوای لازم را بر عهده دارد و بخش کویل، در حقیقت یک مبدل حرارتی است که به صورت لوله های مارپیچی طراحی می شود. زمانی که آب گرم یا سرد در خط لوله جریان می یابد، با عبور هوا از روی این خط لوله کار سرمایش یا گرمایش محیط انجام می شود. این سیستم ها به صورت سقفی یا دیواری طراحی می شوند.
در نوع سقفی می توان دستگاه را به صورت توکار و درون سقف های کاذب نصب کرد که از لحاظ زیبایی و کاهش میزان سر و صدا گزینۀ مناسب تری است. از مدل های سقفی اغلب در محیط های مسکونی استفاده می شود و مدل های دیواری هم بیشتر در محیط های اداری مثل بیمارستان ها و مراکز آموزشی مورد بهره برداری قرار می گیرند.